04/09/2014
Mimarlar Odası Başkanlığı, Lefkoşa
Sayın Başkan ve değerli Yönetim Kurulu Üyeleri,
Ülkemizin ve yaşadığımız kent Mağusa’nın tarihi ve kültürel değerleri uzun bir zamandır atıl durumda kalmıştır. Gerek ülkemizin ilgili makamların ilgisizliği gerekse de maddi imkansızlıkların buralarda uzun yıllar restorasyon çalışmalarının yapılmamasını neden olmuştur. Buna karşın son yıllarda ülke ve bölge insanımızın farkındalığının artıran çalışmaların yanında, tarihi ve kültürel mirasımıza uluslararası kurumların da ilgisi artmıştır. Tam da bu momentte kentimiz Mağusa’da uzun yıllardır restore edilmeyen birçok değerli anıtsal yapı ve kültürel mirasımız için projeler üretilmeye başlanmış ve uygulanmaya konmuştur.
Othello projesi, İki Toplumlu Kültürel Miras Teknik Komitesinin inisiyatifi ile başlanan bu çalışmalarda, UNDP-PFF proje üretirken, AB de ilgili kurumlarından fon yaratarak bu çalışmalara ciddi destek vermektedir. Othello’da başlanan çalışma Martinongo, Ravelin ve Arsenal Burçlarında da devam ettirilecektir.
Bu noktada en önemli eksikliğimiz bu restorasyonlarda kullanılacak ana malzeme taş olmaktadır. 6-7 asırlık bir süreçten geçerek bugünlere ulaşan bu anıtsal eserlerin inşasında kullanılan kum taşları doğal koşullardan yıpranmaktadır. İşte bu restorasyonlarda kullanılacak olan ve kentin birçok noktasında atıl duran taşlar, geçtiğimiz yıllarda birçok özel şahsın evlerinin yapımında, bahçe duvarlarında ve dekorasyonlarında kullanılmıştır. İnsanlarımız tarafından hala daha çevreden toplanıp, ileride kullanılmak üzere de biriktirilmektedir. Bu değerli taşların sadece eski eserlerin restoraslarında kullanılması için bu taşların eski eser olarak değerlendirilmesi düşüncesindeyiz. Buna olanak sağlayacak bir takım yasalar Erken İngiliz döneminde çıkarılmıştır. (1891 de Famagusta Stones Law (No 14), 1898 de Famagusta Improvements Law. (No 12), 1935 de The Antiquities Law (41. madde)). O dönemlerde bizim gibi İngiliz Sömürgesi olan Mısır’da Port Said limanı ile Süveyş Kanalının yapımında kullanılmak için kentimizden oldukça fazla taş buralara satılmıştır. Bunu engellemek için bir takım yasalar yapıldıysa da bu yasaların en son yapıldığı tarih 1935 yılıdır. Tüm hayatını Mağusa’nın restorasyonuna adayan o dönemki Mağusa Eski Eserler Dairesi Müdürü Mogabgab’ın çıkarılmasında büyük katkı koyduğu son yasanın daha çok taşların korunması ve satılmasına karşı bir önlem içerdiğini düşünmekle beraber yasaların tümüne ulaşmam mümkün olmamıştır. (Bu konuda Meclisin Hukuk Komitesi Başkanı sayın Tufan Erhürman’dan da görüş istedik.)
Bu çalışmalara lojistik destek verecek bir diğer olgu ise yüzyıllar önce buralara taş üreten taş ocaklarının sadece restorasyon faaliyetleri için tekrardan kamulaştırılmasıdır. Bu ocakların birisi Mağusa’da Serbest Liman Bölgesi içinde bulunup uzun bir süreliğine İSPİ isimli şirkete kiralanmıştır. Bir diğeri de DAÜ’nün Salamis Yolu üzerindeki sınır noktalarındadır.
Ayrıca restorasyonlarda kullanılacak taşlara çok yakın karakterdeki taşların civar bölgelerdeki taşlarla karşılaştırılması veya uygunluk çalışması için Maden, Metalurji ve Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı sayın Birol Karaman’la da görüşülmüş ve katkı istenmiştir.
Siz sayın Mimarlar Odası Başkan ve Yönetim Kurulu Üyelerinin de bu konuda geçmişte gösterdiği duyarlılıktan dolayı cesaratlenip Mağusa’da kültürel mirasımız için çok önem ifade eden bu konuda bizlere destek vermesini talep eder saygılar sunarım.
Okan Dağlı
Mağusa İnisiyatifi Aktivisti
