Maraş’la ilgili röportaj – Dr Okan Dağlı

Maraşla ilgili röportaj

  1. Mağusa İnisiyatifi olarak sizin de destek verdiginiz ve 2014 yılında start verilen Eko Kent (Famagusta Eco City Project) projesi ne durumdadır?

 

Eko Kent projesi çok geniş kapsamlı bir projeydi. Uzun süre ortak etkinlikler, bilimsel toplantılar ve atölye çalışmaları (work shop) düzenlendi. Ortak akılla yeni ve akıllı bir kent olgusu üzerinde duruldu. Bu projenin başını çeken Amerika’da yaşayan Maraşlı bir annenin kızı Vasia Markides idi. Biz Mağusa İnisiyatifi aktivistleri olarak sadece atölye çalışmalarına katılıp katkı koymaya çalıştık.

  1. Bunun haricinde Kapalı Maraş ile ilgili projeler nelerdir? Güney ile ortak yürütülen Projeler nelerdir ve ne aşamadadır?

Bizim üzerinde çalıştığımıız Mağusa Canlandırma (Famagusta Revival) projesidir. Bu ayni zamanda Büyük Mağusa (Greater Famagusta) projesi olarak da bilinmektedir. Bu çalışmayı İki Toplumlu Mağusa İnisiyatifi, (Bicommunal Famagusta Initiative) olarak hazırladık. Özellikle kentteki üniversite Doğu Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Fakültesinden akademisyenlerimiz de bu çalışmaya destek verdi. Burada amacımız gelecekte Maraş’ın yasal sakinlerine iade edilmesi durumunda kentin bir bütün olarak Maraş’tan Salamis’e kadar uzanan bir alanda nasıl gelişeceği konusunu planlamaktadır. Bu bölge içinde Enkomi, Salamis, St Barnabas, Mağusa Suriçi ve Maraş, tarihi ve turistik alanlarıyla beraber bir büyük proje içinde beraber düşünülmektedir. Bu proje sonuçlanmıştır. Basına çıkılarak tanıtımı yapılmış ve kentin geleceğiyle ilgili bilgi almak isteyen kişi ve kurumlara sunumlar yapılmaktadır.

  1. Güven Artırıcı Önlemler (GAÖ) arasında yer alan Kapalı Maraş’ın yasal sahiplerine iadesinin özellikle Mağusa’ya katkısı?

GAÖ kapsamında Maraş’ın yasal sahiplerine iadesi sadece Mağusa kentini değil tüm adada ekonomiyi patlatacak bir güce sahiptir. Ayrıca iki toplumun işbirliğini de sağlayacağından dolayı bu açılım sadece ekonomiye değil sosyal ve siyasi yönleriyle Kıbrıs sorunun çözümüne de ciddi katalizör etki yapacaktır.

Mağusa kenti, 1974 öncesi adanın liman faaliyetlerinin yanında turizm sektöründe de liderlik yapıyordu. Bu iki sektörde tüm adadaki faaliyetlerin yarısından fazlası bu kentte olmaktaydı. Ada ekonomisinin itici gücü Mağusa Limanı ve Maraş’tı. 1974 savaşından sonraki kentte oluşan statükoyla beraber özellikle Maraş’ın hayalet kent durmuna sokulması, kentin bölge ve ada ekonomisine yaptığı katkıyı tamama yakın ortadan kaldırdı. Bölgede işsizlik hızla arttı. O günden bu günlere ne yeni bir turizm yatırımı yapılabildi ne de liman geliştirilebildi. Tam tersine bu sektörler Mağusa’da oldukça geriledi. Bu iki sektörde yatırımlar başka bölgelere kayarken, kent askeri bir garnizon kenti görünüme büründü.

1980’lerin ikinci yarısında gelişen Doğu Akdeniz Üniversitesi dışında kentte gözle görülür bir yatırım olmadı.

4) Maraş’ın içinden asker cekilmeden herhangi bir proje hayata geçirilir mi? Askerin geri çekilmesi için ne gibi adımlar atıldı?

Maraş’ın tekrar hayata dönebilmesi için oranın askeri bölge kapsamından çıkarılması gerekmektedir. Maraş’ın şu andaki durumunda dahi yapılacak olan işler vardır. Bu bizlerin iki yıldır üzerinde durduğumuz fizibilite çalışmasıdır. Bunun için İki Toplumlu Mağusa İnisiyatifi olarak bir proje hazırladık. Kapalı Maraş’a girecek uzman ekipler kentin şu anki fiziki yapısını değerlendirecekler. Kendi alanlarda uzman mühendis, mimar, çevre bilimciler gibi değişik alanlarda bilgi ve görgü sahibi uzmanların kaç günlük bir çalışma yapacağından tutun da bunun maliyetine kadar kapsamlı bir proje hazırladık ve ilgili yerlere ulaştırdık. Hatta iki yıl önce adaya gelen Amerikan Başkan Yardımcısı Joe Biden bu öneriyi iki toplum liderine de sunduğu halde o günkü Kıbrıs Türk Liderliği bu öneriyi reddetti ve Maraş’a uzman ekiplerin girmesini istemedi.

Bunun yanında hemen Maraş’ın batı tarafındaki sınırından teller boyunca giden Derinya Yolunun açılması önerimiz oldu. Bu da henüz hayata geçmedi. İki toplumun liderleri yolun açılmasına karar verdikleri halde bu yolun şu ana kadar sivil trafiğine açılması mümkün olmadı.

Askerin adadaki statükonun değişmemesi yönünde büyük bir direnişi mevcutken, Maraş’ın yanındaki Derinya yolundan geçip kentin güneyine dahi ulşmak mümkün olamazken askerin Maraş’tan çekilmesininden bahsetmek şu an için mümkün gözükmemektedir.

  1. Maraş için yeterli gayret gösteriliyor mu yönetimlerce?

Şu anda Mağusa ve Maraşlılar dışında yeterli gayret gösterildiğine inanmıyorum. Bunu talep eden bizlere, bu önermizin “Bütünlüklü Çözüm” sürecinin önünde engel olduğu sürekli olarak söylenmektedir. Yarım asırdır süren adadaki bitmek bilmeyen müzakere süreçlerinde hem sonuç alınamamkta hem de insani bir olgu olan kentin yasal sahiplerine iadesi ve yaşama geri döndürülmesi gerçeği, alınan BM Güvenlik Konseyi kararlarına ve Toplum Liderlerinin geçmişteki uzlaşılarına karşın hala daha mümkün olamamaktadır.

  1. Maraş’ın açılması ile ilk iş olarak yapılması gerekenler nelerdir?

Maraş’ın açılması için ilk adımın kenti çevreleyen kapalı alan içine girilerek fizibilite çalışmasının başlatılmasıdır. Bu konuda iki toplumun sivil toplum örgütleri ve ilgili meslek odaları ile birlikleri de hemfikirdirler. Bu çalışmanın Kapalı Maraş’ın açılmasının ilk adımı olacağını ve adadaki statükonun değişeceğinden ürkenler, her hangi bir adımın atılmasına karşı duruşlarını sergilemeye her hal ve koşulda devam etmektedirler.

Dr.Okan Dağlı

Mağusa İnisiyatifi Aktivisti